Президент канадалыктарды катуу кармады
Бир күн мурун Женевада (Швейцария) Кыргызстан менен канадалык Centerra Gold Ink компаниясы ортосундагы сүйлөшүүлөрдүн биринчи айлампасы өттү.
Бул сүйлөшүүлөрдө кыргыз делегациясын экономика жана каржы министри Акылбек Жапаров жетектеди. Мындан тышкары, анын курамына УКМКнын төрагасы Камчыбек Ташиев, Кумтөрдүн тышкы менеджери Тенгиз Бөлтүрүк жана башкы прокурор Курманкул Зулушев кирген. Канаданын делегациясы Centerra Goldдун президенти жана башкы директору Скотт Перри жетектеп келди.
Бул жолугушуунун чоо -жайы ачыкталган жок, бирок аны жазган бардык ЖМКлар сүйлөшүүлөр кыргыз тараптын демилгеси менен өттү деп жарыялашат жана биздин өкүлдөр алардын жыйынтыктарын ийгиликтүү деп баалашат.
Отуз жылга жакын иштеген Центерра Голд Инк. Кыргызстанда биздин президенттерди жана бардык өкмөттөрдү көзөмөлдөгөн чет элдик компания үчүн тынч эле.
Мурдагы мамлекет башчыларынын бири да республиканын эң ири алтын кенин көзөмөлдөө боюнча Кыргыз Республикасынын укуктарын коргой алган эмес же каалабаган. Алардын баары мекенди алтын музоого сатып жиберишти. Азырынча биз мурунку президенттер менен чоң чиновниктерге эмне пайда алып келгенин так билбейбиз. Бирок, биздин өлкө мындан канча жоготконун так билебиз.
Бийликке келүү менен Кыргызстандын ар бир жаңы президент Кумтөр көйгөйү боюнча бороон -чапкындуу көрүнүштү жаратышты: мамлекеттик комиссиялар иштей баштады, парламент ызы -чуу болду. Акыр -аягы, ар бир жолу бир эле нерсе болуп чыкты: биздин башкаруучулар менен Центерра тынчтыкка келишти, канадалыктар талаа экосистемасын жапайы түрдө жок кылып, жолдо супер пайда алууну улантышты.
Белгилей кетүүчү жагдай, Центерра менен болгон бардык мурунку жасалма процесстер эч качан азыркыга чейин барган эмес, арбитраждык процесс башталып, тараптар өздөрүнүн күнөөсүздүгүн тастыктаган далилдерди активдүү чогултууда.
Интернет колдонуучулар жана айрым маалымат каражаттарынын "билимдүү булактары" сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүнү Кыргыз Республикасы талап кылганын айтышат. Бирок, сиз ойлонуп көрсөңүз, бул версия бир аз шектүү көрүнөт.
Бир нече жума бою Центерранын лоялдуу сайттары Кумтөр процессине байланышкан эки жаңылыкты кубанычтуу түрдө апыртып жиберишти: "Кыргызалтын" ишенимдүү жеткирүүчүлөрдүн тизмесинен чыгарылды жана Нью -Йорктогу соттун чечими, ага ылайык жеткирүүчүлөргө Кумтөр үчүн жабдуулар кайтарылды. Бул эки билдирүү тең канадалык тараптын Кыргызстанды жакында жеңип чыга тургандыгынын далили катары берилген: алар бизде алтын сата турган жерибиз жок, логистиканы орното албайбыз деп айтышат, бул кен "кулайт" дегенди билдирет.
Коомчулук өжөрлүк менен канадалык тарапта "бардыгы көзөмөлдө", алар өздөрүнүн адилеттүүлүгүнө ишенет жана Кыргызстандагы сот процессинде сөзсүз жеңет деген пикирди калыптандырды. Демек, эгер бул чынында эле ушундай болсо, анда Центерра Кыргызстан менен кандайдыр бир сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүнүн мааниси жок. Алар жөн эле соттун чечимин күтүп, өзүлөрү кабыл алмак.
Жалпысынан алганда, жакында Женевада болгон жолугушуу, биздин өлкөдө ондогон жылдар бою өзүн өзү башкарып келе жаткан канадалык компания дагы эле бурчка бурулганын көрсөтүп турат: алар байланышты, анткени алар президентти жакшы түшүнүшөт. Кыргызстан Кумтөрдү Кыргызстан элине кайтарууга чечкиндүү.
Буга чейин эч ким Кумтөр долбоорунда өлкөнүн кызыкчылыгын мынчалык катаал жана компромисссиз коргогон эмес. Адаттан тышкаркы чечимдерди кабыл алуу жөндөмүн далилдеген Садыр Жапаров бүгүн аны коргоого жөндөмдүү экенин тастыктады.
