Болот генерал: Милдет, намысты туу туткан Калыйнур Усенбековдун баяны
Түзүлгөндүгүнүн 80 жылдыгын белгилеген Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин Жаза аткаруу кызматынын Кайтаруу жана күзөтүү департаменти көптөгөн даңктуу барактарды эскерип келет. Анын ичинде Улуу Ата Мекендик согуштан кийин №7412 аскер бөлүгүндө кызмат өтөгөн фронттогу жоокерлер тууралуу. Булар полковниктер Тарас Токомбаев менен Өзбек Масагутов, прапорщиктер Валентина Касатых жана Александр Назаренко, прораб Геннадий Дуюновдор...
Кажыбас рухтун когортасында, тилекке каршы, 2003-жылы арабыздан кеткен генерал-лейтенант Калыйнур Үсөнбеков да бап. Аны республикада көптөр Советтер Союзунун атактуу Баатыры, ДОСААФтын тажрыйбалуу жетекчиси, жергиликтүү кеңештин жана Союздук Жогорку Советтин депутаты катары билишет.
Бирок, анын өмүр баянында бир нече жыл Кайтаруу жана күзөтүү департаментине кызмат кылганын баары эле биле беришпейт.
Каарманыбыз 1921-жылы Ысык-Көлдүн Ой-Булак айылында дыйкандын үй-бүлөсүндө туулган. 1941-жылы июнь айында Пржевальск педагогикалык техникумун бүтүргөн. Бирок, ал мектеп окуучулары менен көп иштеген эмес - жаш мугалимдин пландары согуш менен кескин өзгөргөн.
Алгач Калыйнур Иркутскиден анча алыс эмес Забайкалье аскер округунда кызмат өтөгөн. Андан кийин Дон фронтунун 266-аткычтар дивизиясынын катарына кирет. Ал бүткүл өлкө үчүн тагдырлуу Сталинград салгылашууларында жана 1943-жылы Донбасстагы кышкы-жазгы салгылашууларда өзгөчөлөнгөн. Андан кийин саясий комиссар болуп, Украина жана Беларусь фронтторунда согушкан.
1945-жылдын 12-14-февралында учунчу рейхтин борборуна түздөн-түз жол өткөн Кюстринский плацдармы үчүн салгылашуулар айрыкча эсте каларлык болгон. Калыйнур жеке үлгүсү жана сөзү менен душмандын контр чабуулдарынын мизин кайтарууда жоокерлердин духун көтөргөн – өзү жалгыз алтымыш фрицти жок кылып, экөөнү колго түшүргөн!
Бул эрдиктери үчүн 1945-жылдын 31-майында Берлинди штурмалоодон кийин кенже лейтенантка өзгөчөлүктүн эң жогорку даражасы - Советтер Союзунун Баатыры деген наам берилген, Ленин ордени жана "Алтын Жылдыз" медалы менен сыйланган.
Жалпысынан ал СССРдин гана эмес, Монголиянын, Болгариянын, Румыниянын мамлекеттеринин да көптөгөн сыйлыктарына ээ болгон. Эгемендүү Кыргызстанда "Манас" орденин, "Даңк" медалын, бир катар Ардак Грамоталарды алган.
Жеңиштен кийин Үсөнбеков Аскердик юридикалык академияны бүтүрүп, Фрунзе гарнизонунун аскер прокуратурасында тергөөчү, андан кийин Кыргыз ССРинин прокурордун биринчи орун басары болгон.
60-жылдары Ички иштер министрлигинин жана Ички аскерлердин тутумундарында иштеп, ошол кезде Калыйнур Үсөнбеков 1967-1969-жылдары №7412 аскер бөлүгүндө командирдин саясий иштер боюнча орун басары болуп кызмат өтөгөн.
Анын негизинде КР ИИМдин Кайтаруу жана күзөтүү боюнча азыркы заманбап департаменти пайда болгон. Ошол кездеги легендарлуу жердешибиз бул бөлүмдүн өнүгүшүнө кандай зор салым кошконун дагы деле эскерип келишет.
Анда Үсөнбеков согуштун, эмгектин жана Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн ардагерлер кеңешинде жумуш күтүп турган. Республикалык "Китеп эскерүү" гезитинин башкы редактору, массалык маалымат каражаттарында көптөгөн басылмалардын, ошондой эле "Ыйык парзды аткаруу", "Бийиктикке карай жол", "Күйүктүү күндөр" китептеринин автору болгон. ". Авторлоштор (Абылгазиев В., Кадыров Ы.) менен бирге 1986-жылы уникалдуу "Орусча-кыргызча аскердик терминологиялык сөздүк" да жарык көргөн.
Генерал-лейтенанттын Ата Мекенге ак ниет жана жан аябас кызматы элдин жүрөгүндө түбөлүккө сакталат. Саясий ишмердин элесине арнап кайтаруу жана күзөтүү департаментинин Баатырлар аллеясына Калыйнур Үсөнбековичтин бюсту орнотулган, анын татыктуу өмүрү департаменттин аскер кызматкерлеринин бардык муундары үчүн үлгү.
Жаза аткаруу кызматынын басма сөз кызматы
